Oyuncular Sendikası olarak Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ile birlikte yürüttüğümüz meslek tanımı çalışması sonucunda oyuncu, seslendirme oyuncusu ve figüran meslek tanımları 26.12.2013 tarihli 28863 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Ulusal Meslek Standartlarına Dair Tebliğ” ile resmiyete kavuştu.

Mesleğimizle ilgili 50 yıldır şikayet edilen bir sorun çözülmüş oldu. Meslek tanımı ihtiyacı sendika kurulmadan tespit edilmiş ve çalışmalarına daha sendika kurulmadan başlanmıştı.

Oyuncular için bir sendika kurma fikri ile, 14 Eylül 2010’da Aksaray’da, Su Gösteri Sanatları Sahnesi’nde 20’ye yakın oyuncu toplandığımızda 50 yıllık sorunlarla boğuşacağımızı biliyorduk. Öncelikli hedefimizi; mümkün olduğu kadar oyuncuya ulaşıp, ortak irade ile sendikayı kurmak olarak belirledik. Bu ilk toplantı değildi, ondan önce bir çok toplantı daha yapılmıştı ama o gün, bugüne kadar uzanan kesintisiz çalışmanın ilk günü oldu. Sendika’nın kuruluşuna giden yoldaki ilk önemli durak noktası 29 Kasım 2010’da Point Hotel Barbaros’ta yapılan Oyuncular Buluşması idi.

O toplantıya katılan 550 oyuncu, Oyuncular Sendikası’nın kurulması için ortak irade gösterdi. O gün oyuncuları ilgilendiren bir çok sorun da konuşuldu. Hepsi kurulacak sendikanın iş planına eklenmek üzere kaydedildi.

Oyunculuk mesleğinin yasal bir tanımının olması gerekliliği, 50 yıldır olduğu gibi, o gün de dile getirildi. Toplantıyı özetlemek için hazırladığımız videoda bu ihtiyaç Levent Üzümcü’nün sözleri ile kaydedilmiş oldu.

Yıllardır dillendiren, oyunculuk mesleği için yasal tanım ihtiyacının neden elzem olduğunu, sendikanın kurulması için daha yoğun çalışmaya başladığımızda çok daha iyi anladık. Önümüzde, yıllarla birikmiş sorunlar vardı. Bunların çözümü için kısa, orta ve uzun vadeli bir plan çıkarmalıydık. Sorunların çoğu, mevcut yasaların uygulanmasını, bazıları da yasal düzenlemeler gerektiriyordu. Ve tüm bunlar için oyunculuk mesleğinin mevzuatta açık olarak tanımlanmış olması gerekiyordu. Bırakın tanımı, “icracı sanatçı”, “sanatçı” gibi genel ibarelerin dışında “oyuncu” sözcüğü, sadece Kültür Bakanlığı’nın hazırladığı, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununda belirtilen sanatçıların hangileri olduğunu gösteren EK-2 isimli bir belgede, herhangi bir tanım olmaksızın sadece bir sözcük olarak geçiyordu.

Önümüzdeki zamanda sürekli tanım ihtiyacı ile karşılaşacağımızı bildiğimiz için Mesleki Yeterlilik Kurumu’na ilk ziyaretimizi, sendika kurulmadan, 17 Şubat 2011’de yaptık. Meslek tanımı çalışmasının nasıl olması gerektiği ile ilgili ön bilgi aldık.

29 Mart 2013’te Perde, Sahne, Ekran, Mikrofon Oyuncuları Sendikası’nın resmi kuruluşunu gerçekleştirdikten sonra, ilerleyen yıllardaki çalışmaların sürekliliğini sağlayabilmek ve ortaya sendika için net bir çalışma planı koyabilmek için, oyuncuların sorunlarının çözümü için temel hedefleri belirledik. Bunları da Geçici Yönetim Kurulu olarak 10 Eylül 2011’de gerçekleşen 1. Olağan Genel Kurul’da üyelerimiz, sektör ve kamuoyu ile paylaştık:

•  Tüm oyuncuların bağlı çalışan olması,
• Temel çalışma koşullarını elde etmek,
• Tüm alanlarda taban ücretinin belirlenmesi,
• Telif haklarını devretmenin, genel uygulama olmaktan çıkması,
• Mesleğimizin koşullarına göre işsizlik sigortasının ve emeklilik priminin düzenlenmesi,
• Hiçbir oyuncunun emeklilik sorununun kalmaması.

Bu hedefleri gerçekleştirmek için yaptığımız tüm çalışmalar sırasında, mevzuatta oyunculuk mesleğinin tanımı olmaması hep sorunlar yarattı. Örneğin birinci hedefimiz doğrultusunda oyuncuların, yapımcılar tarafından sigortalanarak yani 4A’lı olarak çalıştırılması, ilgili yasada ve diğer mevzuatta çok açık olarak belirtilmiş olmasına rağmen, oyunculuğun tanımının mevzuatta yer almaması, yasaya aykırı uygulamaların hatta daha sonradan iptal edilen resmi yazıların çıkarılmasına neden oldu. Mevzuattaki tanım eksikliği, oyuncuların aleyhine kullanılarak, oyuncuların yapımcılar tarafından sigortalanması sürekli olarak geciktirilmeye çalışıldı.

Meslek tanımının resmileşmesi ile birlikte Oyuncular Sendikası, oyuncuların yapımcılar tarafından sigortalanması konusunda yürütüğü hukuki mücadeleyi daha da yoğunlaştırarak sürdürecektir. Bu sezon bitmeden öncelikle TV sektöründe, daha sonra da oyuncuların çalıştığı diğer sektörlerde, oyuncuların yapımcılar (işverenler) tarafından sigortalanmasının gerçekleşmesi için gerekli tüm denetim ve yaptırımların, sorumlu kurumlar tarafından uygulanmasını sağlayacağız.

Sigorta ile ilgili olarak; yasada, daha sonradan çıkarılan genelgede, bazı noktaları netleştirmek için SGK’ya gönderdiğimiz ve akabinde aldığımız resmi yazıda, tüm oyuncuların yapımcılar tarafından sigortalanması gerektiği ile ilgili hiçbir soru işareti kalmamıştır.

Oyunculuk tanımının resmileşmiş olması bugüne kadar belirsizmiş gibi gösterilerek oyuncuların aleyhine kullanılan son dayanak noktasını da ortadan kaldırmıştır. Tanımın resmileşmesi sadece sigortalılık değil, Oyuncular Sendikası’nın yürütüğü diğer kampanyalar için de temel dayanak noktalarından biri olacaktır. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kampanyası ile ilgili olarak da meslek tanımı bir çok konuyu netleştirecek ve daha önce sigortalılık konusunda yaşanan sorunların aşılmasını sağlayacaktır. Resmileşen tanımlar Çocuk Oyuncular Kampanyası için de faydalı olacak ve sürecin hızlanmasını sağlayacaktır.

Kısacası oyunculukla ilgili, mevzuatta bir değişiklik ihtiyacı doğduğunda ya da uygulamada karışıklıklar yaşandığında, artık başvurulabilecek resmi bir kaynak bulunmaktadır.

Bu çalışmada emeği geçen herkese, başta koordinasyonu yürüten Eğitim Araştırma Birimi Sorumlusu Çiğdem İnan’a, Oyuncular Sendikası çalışanlarına, Yönetim Kurulu’na, desteğini hiç bir zaman eksik etmeyen Mesleki Yeterlilik Kurumu çalışanlarına ve yöneticilerine, meslek tanımları için zamanlarını ayıran meslektaşlarımıza, tanıma görüş ve eleştirileri ile katkıda bulunan kurumlara, Oyuncular Sendikası adına teşekkür ederim.